Dit omvangrijke en complexe project werd met een vernieuwende aanpak gestart. Een uitgebreide evaluatie laat de voor- en nadelen zien van die andere manier van werken.

Grote opgave

Er is een forse vervangings- en renovatieopgave (VenR) rond de A27. De levensduur van een aantal bruggen en viaducten nadert zijn einde. Vervanging of renovatie is de komende tijd dus nodig. Om daarnaast de doorstroming te verbeteren werd in 2020 een Tracébesluit genomen om de A27 aan te pakken en over een afstand van 47 kilometer te verbeteren en te voorzien van een totale opknapbeurt, inclusief gedeeltelijke verbreding. Met het voltooien van deze grote opdracht zal de veiligheid verbeteren, is er een betere doorstroming met minder sluipverkeer in de regio en blijven er voldoende alternatieve routes bij calamiteiten.

De aanpak van de A27 is een uitgebreide en complexe opdracht. Waarom? Allereerst bestaat het project uit twee delen: de A27 Zuid, tussen Everdingen en Hooipolder en de A27 Noord, tussen Houten en Everdingen. Naast de 47 kilometer snelweg bestaat het project 4 oeververbindingen, 60 kleinere bruggen, viaducten en grote duikers die allemaal meegenomen moeten worden. Daarnaast worden de Keizerveerbrug, Merwedebrug en Hagesteinsebrug helemaal vernieuwd en wordt de Houtensebrug verbreed. 

Voor beide delen van de opdracht wordt gewerkt met een hybride aanpak waarin de tweefasenaanpak wordt gecombineerd met een reguliere aanpak. Niet eerder werd deze combinatie in zo’n omvangrijk en complex project toegepast. Een belangrijke overweging bij de keuze voor die hybride opzet was het belang voor de toekomst van een vitale infrasector. Met als basis ‘eerlijk werk voor eerlijk geld’ worden tijdens het ontwerpproces de risico’s en risicoverdeling in kaart gebracht en worden daar afspraken over gemaakt. Daarna wordt een definitieve prijs en tijd van realisatie vastgesteld. Die aanpak vraagt een andere manier van samenwerken en van houding en gedrag van de teams. 

Veel partijen betrokken

Een groot aantal partijen werkt samen aan de voorbereiding en uitvoering van het project: Rijkswaterstaat, drie provincies, drie waterschappen, acht gemeenten, ProRail en de markt. De A27 Zuid is gegund aan ALSÉÉN, een combinatie van Ballast Nedam en Fluor. De A27 Noord is gegund aan De Groene Waarden, een combinatie van Besix, Mobilis en haar partners Van Gelder, Mourik Infra en Besix Infra Nederland. 

Succes of niet?

Om te kunnen leren van aanbestedingen met de tweefasenaanpak en te kunnen beoordelen of de hybride aanpak navolging kan krijgen in andere projecten is de evaluatie opgezet. Zowel de opdrachtnemers als de inschrijvers die niet zijn gekozen hebben meegewerkt aan de evaluatie. Naast onderzoek naar de hybride aanpak kwamen ook de ontwerpverantwoordelijkheid en rolverdeling, tenderinspanningen en de samenwerking aan de orde.

Bevindingen

Een van de belangrijkste bevindingen uit de evaluatie was dat inschrijvers een brede voorkeur hebben voor het werken met de tweefasenaanpak bij complexe en omvangrijke projecten als de A27. Het wordt gezien als toegevoegde waarde: ‘liever een hybride variant dan géén tweefasen’, zoals werd gesteld.  

Tegelijkertijd blijkt dat een hybride vorm lastiger te organiseren is voor de markt. De omvang van het project maakte de uitvraag ingewikkeld met vragen rond raakvlakken, demarcatie en veel variabelen. Daarbij zijn er als het ware twee tenderteams nodig: één met de reguliere scope en één met de tweefasenscope. Het feit dat de aard en insteek van de teams verschilt, maakt het ingewikkelder om bevindingen, optimalisaties en efficiëntie door te voeren. Een conclusie is dat het van belang is om vanaf het begin veel aandacht te besteden aan de raakvlakken tussen de tweefasen scope en reguliere scope en vooraf tot een goede afstemming te komen. 

Samenwerking gebaseerd op goede afspraken is noodzakelijk voor het succes van het project. De samenstelling van een team vraagt daarom veel aandacht. Bij de wisselingen in het team moet aandacht worden besteed om de samenwerking op hetzelfde niveau te houden c.q. te verbeteren. Dit is een intensief en relatief kostbaar leerproces maar zal naar verwachting later in het proces effect hebben, bijvoorbeeld bij onverwachte situaties. Gesprekken op directieniveau tijdens de aanbesteding hebben bijgedragen aan goede samenwerking, begrip en transparantie en leverde vertrouwen op. 

Tenderkosten 

Over het algemeen waren de tenderkosten lager dan bij een regulier project en er was een ruime tendervergoeding volgens de inschrijvers. Wel was het zo dat het opzetten van de kostenraming voor fase 1 en de ontwerpateliers veel werk en tijd vergden. Niettemin is de verwachting dat meer efficiëntie kan worden behaald als er meer ervaring is met de nieuwe aanpak. 

Conclusie

Samenvattend is de conclusie dat een hybride opzet kan passen bij grote complexe projecten als deze. Samenwerking en duidelijke afspraken zijn essentieel om ervoor te zorgen dat verschillende teams raakvlakken en bevindingen gedurende de hele tenderprocedure met elkaar blijven afstemmen. Dat betekent ook dat vooraf goed gekeken moet worden naar de mate van inkadering van de opdracht: waar is meer ruimte nodig en waar niet om tot goede en haalbare oplossingen te komen. Uit deze evaluatie komen de nodige ingrediënten waarmee in beeld is gebracht wanneer en hoe de hybride aanpak ook in andere projecten kan werken.