Goed beheer van de uiterwaarden is belangrijk voor de veiligheid van de mensen in het rivierengebied én voor de daar aanwezige natuur. Rijkswaterstaat zorgt samen met anderen voor het onderhoud van alle uiterwaarden van de grote rivieren. Dit is een complexe opgave met een oppervlakte van 64.000 hectare en zo’n 4 miljoen belanghebbenden.

Goed onderhoud van de uiterwaarden is méér dan het aanpakken van te hoge of te ruwe begroeiing en/of objecten in de uiterwaarden. Het grote oppervlak en de vele betrokken partijen vragen om een doordachte aanpak per uiterwaard. Daar komt bij dat de uiterwaarden ook voor andere functies gebruikt worden. Naast hoogwaterveiligheid hebben veel uiterwaarden ook een functie als recreatie-, natuur-, woon- en werkgebied. Het onderhoud moet dan ook zorgvuldig worden voorbereid, gepland én uitgevoerd, waarbij ook de omgeving wordt meegenomen.

Uitgangspunt is partnerschap

Rijkswaterstaat wil op een andere manier gaan samenwerken met marktpartijen: minder in een opdrachtgever-opdrachtnemer relatie, meer als samenwerkende partners. Hierbij hoort een andere manier van denken en doen, die we onder meer toepassen in het nieuwe onderhoudscontract voor de uiterwaarden. Daarmee sluiten we aan bij de transitie naar een infrasector die duurzaam, innovatief en financieel gezond is en dragen we bij aan een goede beheersing van de risico’s die horen bij dit soort projecten. Dit alles is vastgelegd in het programma ‘Op weg naar een vitale infrasector’. Rijkswaterstaat vindt het belangrijk dat opdrachtpartners een goede opdracht hebben. Dat is positief voor marktpartijen, maar ook voor ons als opdrachtgever.

De scope

Het Waardengedreven OnderhoudsContract Uiterwaarden (WOCU) regelt het beheer en onderhoud van de uiterwaarden langs de IJssel, Rijntakken en Maas. Het contract wordt bepaald door:

• De aard van de werkzaamheden, gebaseerd op de wettelijke taak, de zorgplicht en het materieel beheer.
• Het gebied betreft de uiterwaarden van de Rijntakken en de Maas.
• Een vast budget per jaar van ongeveer 20 miljoen euro.
• Een periode van 4 jaar met een verlengingsmogelijkheid tot maximaal 10 jaar.
• De exacte invulling van het uiterwaardencontract wordt jaarlijks met de partners bepaald. Dit maakt het maakt het mogelijk om steeds in te spelen op de actuele situatie in de uiterwaarden.

De vijf waarden achter WOCU

1. Maximale klantwaarde

Ons doel is maximale klantwaarde realiseren; we zijn succesvol als de klant tevreden is. We hebben te maken met meerdere klantgroepen: de Nederlanders die voor hun waterveiligheid direct afhankelijk zijn van goed onderhouden uiterwaarden, de Nederlanders die gebaat zijn bij de natuurwaarden in de uiterwaarden en de groep die veilig wil recreëren op de terreinen die eigendom zijn van de staat. Ook Rijkswaterstaat zelf is een klant, omdat we eigenaar zijn van terreinen en objecten. Bij het bereiken van maximale klantwaarde kijken we naar verschillende klantwaarden. Uiteraard naar waterveiligheid, maar ook naar het versterken van natuur en het behoud van waterkwaliteit en een mooi rivierlandschap. Natuurlijk moeten er in de praktijk keuzes worden gemaakt tussen de verschillende klantwaarden. De maximale klantwaarde kan per locatie variëren en is afhankelijk van het type onderhoud, de functies en de betrokken klanten. Niet alleen in het daadwerkelijk uitgevoerde onderhoud, maar ook in het proces dat leidt tot het onderhoud wordt klantwaarde gerealiseerd. Maximale klantwaarde vertaalt zich uiteindelijk in een goede, afgewogen uitvoering van het onderhoud.

2. Werken vanuit de bedoeling

De waarde ‘Werken vanuit de bedoeling’ gaat bijdragen aan maximale klantwaarde. Niet de regels, procedures en richtlijnen zijn heilig, maar de bedoeling achter deze regels, procedures en richtlijnen. Elke regel is opgesteld met een doel, maar de wijze waarop dit doel wordt behaald kan soms efficiënter. Door steeds de waaromvraag te stellen, kunnen we verspilling van energie en middelen voorkomen. Maar: werken vanuit de bedoeling moet zelf ook géén dogma worden. Soms is het gewoon efficiënter om bestaande procedures te gebruiken dan om op zoek te gaan naar het waarom. We werken dus vanuit de bedoeling als dat kan en pragmatisch waar dat moet.

3. Optimale samenwerking

We streven naar optimale samenwerking in de hele onderhoudsketen, omdat ook dit bijdraagt aan het realiseren van maximale klantwaarde binnen het beschikbare budget. Optimale samenwerking vraagt in dit geval van alle ketenpartners dat zij:

• zich bewust zijn van het complexe speelveld en daarnaar handelen;
• inzien dat alle teamleden gelijkwaardig zijn, met ieder zijn eigen rol en verantwoordelijkheden;
• elkaars expertises erkennen, benutten en respecteren;
• duidelijke afspraken maken over taken en verantwoordelijkheden en deze ook nakomen;
• gaan voor een langdurige samenwerking;
• open en eerlijk zijn over eventuele belemmeringen die worden ervaren in de samenwerking.

4. Eerlijk geld voor eerlijk werk

We gaan voor een goede en langdurige samenwerking met opdrachtpartners. Een realistische prijs voor het werk is daarvoor belangrijk: opdrachtpartners moeten een eerlijke boterham kunnen verdienen, Rijkswaterstaat wil belastinggeld doelmatig en efficiënt besteden. Om te komen tot realistische prijzen zijn onderling vertrouwen, transparantie en delen van kennis belangrijke voorwaarden.

5. Leren van en met elkaar

Een langjarig contract als WOCU biedt allerlei mogelijkheden om te leren. We blijven onze processen en systemen optimaliseren, elk jaar opnieuw. Dit doen we samen met onze opdrachtpartners. Leren van en met elkaar vraagt van alle partijen een open houding. Belangrijk is ook dat er ruimte is om te leren en dus ook om fouten kunnen maken. Het creëren van de juiste setting is daarmee cruciaal.

Dit artikel is geschreven vanuit Project DOEN, een van de voorlopers van 'Op weg naar een vitale infrasector'.